Ne zaman edebiyattan söz edilse, onun nasıl büyük bir “zenginlik olduğundan, onsuz bir dünyanın yavanlığından, sosyal ve entelektüel değişimin mümkün olmadığından” söz edilir.

Bunun yanlış bir yaklaşımdır; daha doğrusu ideolojik karakterini göz ardı ederek edebiyatın kendisini konuşmanın yanlış olduğunu düşünüyorum.

Edebiyat, bir disiplin olarak olmasa da zaten yaşamın içinde mevcuttur, edebiyatçının yaptığı ise onu bir disiplin halinde anlamak, biçimlendirmek ve hayata dâhil etmektir. Zaten sorun da bu aşamadan sonra başlıyor; zira edebiyat, onu yapan kim ise ya da onu yapan için ne anlama geliyorsa onu ifade etmeye başlıyor.

Mesela Türklüğü, Burjuvaziyi, erkekliği, hetero kültürü veyahut da bunlara, bunlardan birine karşı çıkışı veyahut da karşı bir kültürü ifade ediyor.

Ne yazık ki günümüzde edebiyatın karşılığı çoğunlukla kötülüktür; her ne kadar olumlu, kötülüğün karşısında, egemen olana karşı bir edebiyattan da söz edilse de bunun diğeri karşısındaki etkisi yok denilemeyecek kadar zayıftır.

Mesela kadınların, esasında erkek kültürünün icadı olan “aşk” tuzağına düşerek kendilerinden vazgeçmelerinde sözlü ve yazılı edebiyatın payı büyüktür.

Tarihte Kuran benzeri kitaplar, kadının itaat etmesini emrederek bunu başarıyorlardı, dinlerin etkisinin azaldığı 19 Yüzyıl sonrası bu misyonu edebiyat üstlenmiştir. Dinin korkutarak yaptığını edebiyat romantize ederek, yücelterek yapmıştır.

Benzer şey “vatan, millet ve devlet için ölümün kutsallığı” açısından da böyledir. Geçmişte cennet için ölüme giden insanlar, son 200 yıldır bu değerler adına askere giderek ölebilmektedirler; bunda da sözlü, yazılı ve görsel edebiyatın etkisi oldukça baskındır.

Sonuç olarak: Edebiyat, büyük ölçüde ideolojik bir alandır ve taraftır, kimin elindeyse, iktidarda olan kim ise onun silahına dönüşür; çoğunlukla da masum değildir. Onu yüceltmeden, kendi başına bir tür “ifade etme sanatı” olarak görmeden önce, onun neyi anlattığıyla ilgilenmek lazım. Edebiyat, kendi başına bir anlam ifade etmez, ona anlam veren kendisi değil, anlatmak istediği şeydir.